Ég vil ræða slæm samskipti, einelti og áreitni
Höfundur
Katrín Björg Ríkarðsdóttir
Gott starfsumhverfi stuðlar að aukinni vellíðan á vinnustað. Margt getur haft áhrif á vellíðan þína og mikilvægt er leita ráðgjafar til að bregðast rétt við komi upp alvarlegt vandamál.
Starfsumhverfi þarf að einkennast af gagnkvæmri virðingu í samskiptum svo við getum notið okkar í starfi, lagt okkur fram og sýnt okkar bestu hliðar. Ef eitthvað fer á verri veg hvort sem það er í samskiptum við vinnufélaga, yfirmann eða jafnvel viðskiptavini/þjónustuþega þá er mikilvægt að þau mál séu leyst sem fyrst. Sé það ekki gert er hætta á að mál verði flóknari og alvarlegri og komi niður á heilsu fólks, starfsorku og starfsanda. Það getur því reynst nauðsynlegt að leita aðstoðar og ráðgjafar.
Dæmi um erfið mál sem upp koma á vinnustöðum eru:
- Slæmur starfsandi
- Einelti
- Kynferðisleg áreitni
- Kynbundin áreitni
- Ofbeldi
Allt starfsfólk ber ábyrgð á heilbrigðum samskiptum en það er á ábyrgð atvinnurekenda að draga úr hættu á að aðstæður á vinnustað þróist þannig að mál af þessu tagi komi upp. Starfsfólk sem verður vart við slæman starfsanda, einelti, áreitni og ofbeldi ber líka ábyrgð á að upplýsa atvinnurekanda eða vinnuverndarfulltrúa um slíkt. Atvinnurekandi ber ábyrgð á að gripið sé til aðgerða.
Á öllum vinnustöðum á að vera til áætlun þar sem m.a. kemur fram hvernig draga á úr áhættu, hvert starfsfólk getur komið kvörtunum á framfæri og til hvaða aðgerða skal grípa.
Afleiðingarnar af óleystum málum valda oft umtalsverðu tjóni fyrir starfsfólk og vinnustað.
Ráðgjafar Visku veita stuðning og leiðbeiningar við þessar erfiðu aðstæður hvort sem málið varðar samskipti, einelti, áreitni eða ofbeldi. Viska getur m.a. beint þolendum kynferðislegrar og kynbundinnar áreitni og ofbeldis í vegvísissamtal til VIRK.
Lög, reglur og skilgreiningar
Einelti, kynferðisleg áreitni, kynbundin áreitni og ofbeldi eru skilgreind í eftirfarandi reglugerð og lögum:
Lög um jafna stöðu og jafnan rétt kynjanna, sjá 14. gr. og 20. gr.
Síendurtekin hegðun sem almennt er til þess fallin að valda vanlíðan hjá þeim sem fyrir henni verður, svo sem að gera lítið úr, móðga, særa eða ógna viðkomandi eða að valda honum ótta. Skoðanaágreiningur eða ágreiningur vegna ólíkra hagsmuna fellur ekki hér undir.
Hegðun sem tengist kyni þess sem fyrir henni verður og hefur þann tilgang eða þau áhrif að misbjóða virðingu viðkomandi og skapa aðstæður sem eru ógnandi, fjandsamlegar, niðurlægjandi, auðmýkjandi eða móðgandi fyrir viðkomandi.
Hvers kyns kynferðisleg hegðun sem hefur þann tilgang eða þau áhrif að misbjóða virðingu þess sem fyrir henni verður, einkum þegar hegðunin leiðir til ógnandi, fjandsamlegra, niðurlægjandi, auðmýkjandi eða móðgandi aðstæðna. Hegðunin getur verið orðbundin, táknræn og/eða líkamleg.
Hvers kyns hegðun sem leiðir til, eða gæti leitt til, líkamlegs eða sálræns skaða eða þjáninga þess sem fyrir henni verður, einnig hótun um slíkt, þvingun eða handahófskennda sviptingu frelsis.
Hvar á vinnumarkaði starfar þú?
Það getur skipt máli hvar þú starfar hvernig tekið er á málum.
Kannaðu hvort þinn vinnustaður hefur gert áætlun um heilsuvernd og forvarnir og sett sér stefnu og viðbragðsáætlun gegn einelti, kynferðislegri og kynbundinni áreitni og ofbeldi.
Skoðaðu líka Almennar siðareglur starfsfólks ríkisins.
Hjá Styrktarsjóði getur þú fengið styrk m.a. til að sækja tíma hjá sálfræðingi. Sjóðurinn styrkir líka félaga til að vinna úr áfalli í starfi eða í kjölfar óvæntra eða erfiðra starfsloka.
Kannaðu hvort þinn vinnustaður hefur gert áætlun um heilsuvernd og forvarnir og sett sér stefnu og viðbragðsáætlun gegn einelti, kynferðislegri og kynbundinni áreitni og ofbeldi.
Hjá Styrktarsjóði getur þú fengið styrk m.a. til að sækja tíma hjá sálfræðingi. Sjóðurinn styrkir líka félaga til að vinna úr áfalli í starfi eða í kjölfar óvæntra eða erfiðra starfsloka.
Kynntu þér Sáttmála gegn einelti, áreitni og ofbeldi sem Samtök atvinnulífsins hafa hvatt starfsmenn og stjórnendur fyrirtækja til að hafa sýnilegan á kaffistofum eða göngum fyrirtækja.
Kannaðu hvort þinn vinnustaður hefur gert áætlun um heilsuvernd og forvarnir og sett sér stefnu og viðbragðsáætlun gegn einelti, kynferðislegri og kynbundinni áreitni og ofbeldi.
Hjá Sjúkrasjóði getur þú fengið styrk m.a. til að sækja tíma hjá sálfræðingi. Sjóðurinn styrkir líka félaga til að vinna úr áfalli í starfi eða í kjölfar óvæntra eða erfiðra starfsloka.
Ítarefni
Hér er að finna fróðlegt ítarefni sem getur komið að gagni.
Stöndum með þolendum á vinnumarkaði
VelVirk: Virkjum góð samskipti
Hagnýtar upplýsingar um sálfélagslegt vinnuumhverfi
Hagnýtar upplýsingar um EKKO – einelti, kynferðisleg áreitni, kynbundin áreitni og ofbeldi
Hagnýtar upplýsingar um stjórnun og skipulag starfa
Hagnýtar upplýsingar um samskipti
Bæklingur um kynbundna og kynferðislega áreitni og ofbeldi á vinnustöðum
Meinlaust? Vitundarvakning um birtingarmyndir áreitni
Veggspjald um einelti, áreitni og ofbeldi
Lög um jafna stöðu og jafnan rétt kynjanna nr. 150/2020, sjá 14. gr. og 20. gr.
