Opinber störf

Almennar reglur um jafna meðferð, óháð ríkisfangi, gilda um aðgengi fólks að störfum hjá hinu opinbera. Þessar reglur eru sambærilegar á Íslandi og í Svíþjóð, Danmörku, Noregi og Finnlandi.

Hjá hinu opinbera eru störf aðgengileg þeim sem hafa tilskilin atvinnuleyfi, eins og fram kemur í frumvarpi til breytinga á starfsmannalögum, sem tóku gildi í febrúar 2019. Með þeirri breytingu var fellt brott ákvæði sem gerði íslenskan ríkisborgararétt að skilyrði fyrir skipun eða ráðningu í opinber störf.

Almenn hæfisskilyrði

Almenn hæfisskilyrði fela í sér að starfsfólk hafi almenna menntun og, þar sem við á, þá sérmenntun sem lög eða eðli starfsins krefjast. Þetta er nauðsynlegt til að tryggja óaðfinnanlega framkvæmd starfans, sbr. 6. gr. laga um réttindi og skyldur starfsmanna ríkisins.

EES-reglur

Samkvæmt EES-samningnum (4. mgr. 28. gr.) er aðildarríkjum heimilt að undanskilja ákveðin störf í opinberri þjónustu frá reglum um frjálsa för og takmarka þau við eigin ríkisborgara. Ísland, líkt og önnur Norðurlönd, hefur þó valið að beita ekki þessari undanþágu.

Í dómaframkvæmd Evrópudómstólsins hefur verið staðfest að þegar undanþágunni er beitt, skuli hún túlkuð þröngt. Þannig þarf að sýna fram á að umrædd störf feli í sér beina eða óbeina aðild að beitingu opinbers valds sem hefur þann tilgang að vernda ríkið eða almenna hagsmuni annarra opinberra aðila.